สถาบันวิจัย พัฒนา และสาธิตการศึกษาเกิดขึ้นในปี พ.ศ.2551 โดยการดำริของท่านศาสตราจารย์ ดร.วิรุณ ตั้งเจริญอธิการบดีในขณะนั้น เพื่อให้เป็นไปตามนโยบายการขยายโอกาสทางการศึกษาสู่ชุมชน และเป็นสวัสดิการของบุตรคณาจารย์ พนักงานมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ โดยมอบหมายให้ผู้ช่วยศาสตราจารย์นายแพทย์เฉลิมชัย บุญยะลีพรรณ รองอธิการบดีฝ่ายวางแผนและพัฒนาในขณะนั้น เป็นประธานคณะกรรมการในการจัดตั้งโรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ องครักษ์ ตามโครงการจัดตั้งสถาบันวิจัย พัฒนา และสาธิตการศึกษา ซึ่งมีชาวบ้านอีก 7 ครอบครัว ได้ร่วมบริจาคที่ดินในการจัดสร้าง จำนวน 206 ไร่ และในระหว่างดำเนินการจัดตั้งสถาบันฯ คณะจัดทำหลักสูตรได้ดำเนินการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาไปพร้อมกัน โดยได้ศึกษาข้อมูลทางวิชาการ และองค์ความรู้ทางศึกษาศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับการจัดการ